3 Minutes to Midnight – İnceleme

Hafızasını kaybetmiş ana karakter dediğimde hepinizin aklına son derece klişe bir oyun açılışı geliyordur artık. Yer yer ismini bile hatırlamayan karakterlerin kendilerini bulma seyahatine sıkça şahit olduk zira. Pekala ya şayet tüm kasaba hafızasını kaybettiyse? Ya şerif koltuğunda oturan adam yalnızca şerif olduğunu düşündüğü için oradaysa lakin bundan emin değilse? Rahibe hiç de benzemeyen tuhaf tipli bir adam rahip olduğunu tez ediyorsa? İşte o vakit öykü biraz daha merak uyandırıcı oluyor, en azından benim için o denli oldu.

Geceyarısına kaç dakika kalmış dedin??

3 Minutes to Midnight uzunca bir geliştirme sürecinin sonucu. 2019 yılında başarılı bir Kickstarter fonlamasının akabinde gerçeğe dönüşmesi için gereken adımlar atıldı, 2020 yılında “beklediğimiz oyunlar” diyerek sizin de radarınıza sokmaya çalıştım. Yıllardır istek listemde kuzu kuzu duran oyunun çıkışıyla gömülmem bir oldu fakat yer yer “çıkarın beni gömüldüğüm yerden” diye isyan etmedim desem palavra olur.

Öncelikle âlâ yanlarından başlamak istiyorum. Uzun vakittir bu kadar hoş görünen bir point and click macera oyunu oynamamıştım. 3 Minutes to Midnight’ın grafikleri hakikaten de çok göz alıcı, çok renkli ve çok kaliteli. Karakterlerden sahnelerdeki ince ayrıntılara kadar her şeyin üzerinde ihtimamla çalıştıkları o kadar muhakkak ki. Buradan çizim ve tasarım takımlarına kocaman bir alkış.

En başta Betty’nin sesi biraz ‘acaba?’ dedirtmişti ancak oyunu saatlerce oynadıktan sonra Betty karakterine bu sesin ne kadar yakıştığını düşünmeye başlamış halde buldum kendimi. Oyunda çok fazla sayıda karakter var ve hepsinin de seslendirmesi, diyaloglar sırasında yaptıkları vurgular, espriler, his transferi epey muvaffakiyetle kotarılmış. En küçüğüne kadar her bir karakterin farklı şahıslar tarafından itinayla seslendirilmiş olması da grubun oyuna harcadığı emeğin bir göstergesi. Bu kadar diyalog manyağı (buna sonra değineceğim) bir oyunda bu kadar çok konuşmayı nadir kısımlar hariç performans düşüklüğü olmadan okumuş olmayı da seslendirme grubunun başarısına bağlıyorum.

Bu ikisinden de anlayacağınız üzere yapım manasında üst seviye bir üretimle karşı karşıyayız. “Pikseli dayayalım, eski adventure severleri tavlayalım, gerisine pek ihtimam göstermesek de olur” başındaki oyunlara meydan okuyan bir davranış bu. Hani her seferinde yanlış manaya olmasın diye birebir şeyi tekrarlıyorum lakin piksel çizim hastası biri olarak bunu “piksel kaka” manasında söylemiyorum natürel. Lakin ucuza kaçan imaller her taraftan çıkabiliyor malumunuz. 1997 imali Curse of the Monkey Island bile taş üzere grafiklere sahipken daha çok adventure oyununun da bu yolu seçmesi lazım ki bilhassa yeni oyuncularla daha rahat bağ kurabilsinler. 3 Minutes to Midnight bunu yeterli başarmış.

Birayı en yeterli ben kaydırırım diyenler öne çıksın

3 Minutes to Midnight’ın bir öbür öne çıkan tarafı ise bulmaca kalitesi. Son kısım hariç mantık sonlarını zorlayan pek bir şeyle karşılaşmadım, gerek envanter bulmacaları gerekse bilmece tabanlı olanlar (özellikle de mağaradaki bulmaca bu bakımdan bir oldukça iyiydi) üzerine düşünülerek tasarlanmış. Fakat diyaloglarla kontaklı olanlarla yıldızımız barışmadı, buna da oyuna saydırmak için beklediğim diyalog kısmında değineceğim 🙂 Birtakım bulmacaların birden çok tahlil yolu olmasını ise resmen takdir ettim. Her ne kadar öykü lineer olsa da elinizdeki eşyalara yahut aklınıza gelen hareketlere bağlı olarak farklı hallerde ilerleyebilmek çok hoşuma gitti.

Mesela oyunun başlarında bir adamdan kurtulmak için içki bulmaya çalışıyorsunuz ve o içkiyi kazanmak için bira kaydırma yarışına katılmanız gerekiyor. Bira bardağına ayar çektikten sonra kaydırdığınızda umduğunuzun bilakis görünüşte olumsuz bir sonuçla karşılaşıyorsunuz. Orada kırılan cam ve sonrasındaki diyaloglar o adamdan kurtulmanın farklı bir yolu olduğunu fark etmenizi sağlıyor. İçkiyi alamıyorsunuz tahminen lakin o adamdan farklı yolla kurtulabiliyorsunuz. Diyelim ki bira bardağını atmak yerine rakibinize verdiniz, işte o vakit da olaylar büsbütün farklı biçimde gerçekleşiyor ve içki şişesini kazanıyorsunuz. O adamdan bu sefer de içkiyi vererek kurtuluyorsunuz. Bunun üzere “çoklu yol” bulmacaları oyuna dinamik bir hava kazandırmış.

Ancak kimi bulmacalar, daha doğrusu kıssada ilerleme yolu kimi işleri tekrarlamaktan geçiyor. Örneğin bir kapıya tıkladığınızda A karşılığı alıyorsunuz, tekrar tıklayınca B, tekrar tıklayınca C, bir daha tıklayınca ilerlemeniz için gereken bir şey oluyor. Ya da envanterdeki bir eşyayı birkaç defa incelemek, ısrarla bir bombayı tekraren tekmelemek vs. Bu çeşit bulmaca formuna alışık değilseniz bunların varlığından haberdar etmiş oldum sizi 🙂

Bir de oyunun son bulmacası resmen vakit kaybı (çünkü yanılgı yaptığınızda evvelki bir sekansı tekrar etmeniz gerekiyor), o yüzden burada çok fazla uğraşmayıp bulmacayı ‘es geç’ yapmanızı önereceğim.

Betty’nin Gollum’a dönüştüğü sahne kalp ben

3 Minutes to Midnight aslında baştan sona kendisini zerre ciddiye almayan bir oyun, neredeyse her sahnede bir espri, bir komiklik gayretiyle karşılaşıyorsunuz. Zati oyunun tam ismi “3 Minutes to Midnight – A Comedy Graphic Adventure” ve içinde sahiden de çokça güldürü eforu var. Komik bir oyun yapmak kolay iş değil, benim güleceğim bir espriye siz gülmezsiniz, sizin kahkaha attığınız bir espriye ben “meh” derim. Baştan sona espri dolu diyorum lakin bunların büyük çoğunluğu zorlama gelecek muhtemelen. Ben de kimi espri uğraşlarını gereksiz buldum, kimileri çok cringe geldi, kimilerine güldüm. Oyun zati dördüncü duvar falan da sallamıyor maşallah, zırt pırt sizi de öykünün içine çekmeye çalışıyor. Betty direkt sizinle konuşuyor, dış sesler bile yeri geldiğinde size laf atıyor. Başlarda bundan biraz rahatsız oldum ancak Deadpool yapınca âlâ güzel, bu oyun yapınca mı makûs diyerek olumsuz fikirleri savdım aklımdan.

Popüler kültüre ve adventure tarihinin mihenk taşlarına yapılan atıflara bayıldım. Hele kilisede LucasArts klasiklerinin vitrayları ve bu vitrayları inceleyince Betty’nin yaptığı açıklamalar büyük bir zeka eseri. Yalnızca LucasArts maksat alınmamış, Sierra gibisi vefat sahnesini de unutmamış Scarecrow Studio. World of Warcraft, Lord of the Rings, Indiana Jones, Fallout, Mass Effect… Hepsi de esprilerden hissesini almış.

Diyalogdan şikayet ederken sayfalarca inceleme yazmak

Buraya kadar okuyunca “dat pörfekt adventure game” dememi bekliyorsunuz tahminen fakat maalesef kazın ayağı o denli değil. 3 Minutes to Midnight’ın çok önemli, bakın üstüne basa basa söylüyorum, ÇOK ÖNEMLİ bir diyalog sorunu var. Bunun üstüne bir de ÇOK ÖNEMLİ tempo sorunu var. Bu ikisi bir ortaya geldiğinde keyifli anlar yerini yer yer soruna, bazen de oflamaya poflamaya bırakıyor. Bunu uzun uzun açıklayacağım.

Uzun diyaloglu oyunlar aslında yabancısı olduğumuz bir şey değil, hatta birçok RYO senaryosunun uzunluğuyla övünür bildiğiniz üzere. “Tam 10 Yüzüklerin Efendisi uzunluğunda senaryo”, “Tam tamına 1 milyon kelime!” üzere savları duyunca gözümüz korkmaz zira RYO’lar dallanan yapılara sahip oyunlar ve oyunu başlamanızla bitirmeniz ortasında bu argüman edilen ölçülerin tahminen onda birini görürsünüz ya da görmezsiniz. Bir adventure oyunu ise lineer olduğu için bu ölçüde bir diyalog okuma tempoyu alabildiğine düşürür. Düşürüyor. Düşürdü.

Scarecrow 3 Minutes to Midnight’a adeta bir kitap gözüyle yaklaşmış. Oyunun öyküsünde ilerlemek için gereken diyaloglar bile insanı yoracak kadar fazlayken, kıssayla hiç alakası olmayan da kat be kat diyalog eklemiş oyuna. Yani o denli ki kalkıp da şerif Amos’la eşiyle ortalarındaki sıkıntılar hakkında bile konuşuyorsunuz, ya da manav Lorraine’in hayatındaki oyun açısından son derece değersiz ayrıntılar hakkında dakikalarca muhabbet edebiliyorsunuz. Tüm bunlar oyunun “lore’unu” güçlendiren şeyler tahminen fakat bir noktadan sonra “tüm diyalog seçeneklerine tıklayayım, sonra da sağ fare tuşuyla okumadan süratli hızlı geçeyim” başına giriyorsunuz. Bu durum bilhassa de son yama öncesi faciaydı!

Son yama ile “oyunun kıssasını ilerletmek için kritik olan diyalog seçenekleri farklı renkle gösterilsin” seçeneği eklendi ve üstte kelam ettiğim durumun bir nebze önüne geçilmiş oldu. Ancak mana veremediğim biçimde süratlice okuduğumuz konuşmaları “hızlı geçeyim” tuşu her vakit işe yaramıyor. Yani diyelim 50 cümlelik bir diyalog içindesiniz, birinci birkaç cümleyi süratli hızlı geçebiliyorsunuz, bilmemkaçıncı cümlede süratli geçme tuşu çalışmıyor zira ya orada ufak bir animasyon ya da öteki bir şey var. Bu da içine girdiğiniz ve çıkmaya çalıştığınız diyalog yollarında önemli biçimde sıkıcı anlar yaşatıyor beşere.

Dilerseniz Space tuşuna basarak paragrafları süratlice geçebilirsiniz

Sadece bu da değil, tempo sıkıntısından da bahsetmiştim ya hani. Birinci iki kısım su üzere aktı, hedefimizi yavaş yavaş anlamaya başladık, misyonları tek tek yerine getirdik. Sonra üçüncü kısımda bu sefer kasabanın belediye başkanı, Betty’nin de annesi olan Eliza Barret olarak oynamaya başladık. O noktada öykü bizi oyunun başındaki patlamanın öncesine götürdü. Buraya kadar her şey hoş, o anın yaşanmasına neden olan olayları öğreneceğiz, oyunun başında kasabada gördüğümüz tuhaflıklar (rahip, yıkılmış heykel, yanmış kulübe vs) nasıl meydana gelmiş anlayacağız dedim. O kısımda bu sorulara karşılıklar aldık tahminen lakin son derece alakasız, neye hizmet ettiğini bilmediğim uzun mu uzun banka soygunu sekansı, ortaya giren ve geçilemeyen uzun orta sahneler ve neredeyse birinci iki bölümdekinin toplamı kadar diyalogla cebelleşince hiç istemememe karşın oyunu orada bırakasım geldi. Neyse ki dördüncü kısımda tekrar Betty’e döndük ve tempo bir sefer daha toparladı ancak o orta kısımda çok büyük yanlış yaptıklarını ve ana kıssadan oyuncuyu kopardıklarını düşünüyorum.

Scarecrow da aslında bu sorunun farkında. Hatta “oyunun birtakım yerlerindeki diyalogların çok uzun olduğundan şikayet ettiğinizin farkındayız, grubumuz tüm senaryoyu didik didik ederek gereksiz diyalogları kırpacak” diye açıklama bile yaptılar. Ben de kelamlarını tutacaklarına güvenerek bunun için çok fazla puan kırmamaya karar verdim. Umarım pişman olmam 🙂

3 Minutes to Midnight bir adventure oyunu için bir oldukça cömert bir oyun mühletine sahip. Her şeyi bilerek, yanlışsız diyalogları seçerek ilerleseniz bile asgarî 10-11 saat oynanışı var, olağan oyun müddeti ise 15-16 saati bulabilir. Bu tipi seviyorsanız ve üstte bahsettiğim aksilikler sizin için aksilikten sayılmazsa (belki de yazı olsun benim olsun diyenlerdensinizdir) 3 Minutes to Midnight son vakitlerin en başarılı macera oyunlarından biri. Oynanış kolaylığı, mükemmel görünümü ve çok zorlamayan bulmaca yapısıyla da bu çeşit ile yeni yeni tanışanları korkutmayacak bir imal. Şayet kelam verdikleri yamalarla diyalog ve tempo işini de çözerlerse tadından yenmez.